The Demopædia Encyclopedia on Population is under heavy modernization and maintenance. Outputs could look bizarre, sorry for the temporary inconvenience

Wielojęzyczny słownik demograficzny (Polski - pierwsze wydanie z 1966)

40

Z Demopædia
Skocz do: nawigacja, szukaj



retour à Strona główna | Przedmowa | Indeks
Rozdział | Wstęp | Pojęcia ogólne Indeks 1 | Opracowanie danych statystyki demograficznej indeks 2 | Rozmieszczenie i struktura ludności indeks 3 | Umieralność i chorobowość indeks 4 | Małżeństwa indeks 5 | Urodzenia indeks 6 | Ruch ludności i reprodukcja ludności indeks 7 | Migracje indeks 8 | Demografia ekonomiczna i społeczna indeks 9
Section | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 20 | 21 | 22 | 23 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 40 | 41 | 42 | 43 | 50 | 51 | 52 | 60 | 61 | 62 | 63 | 70 | 71 | 72 | 80 | 81 | 90 | 91 | 92 | 93

Umieralność i chorobowość

40

401

Badanie umieralności1 dotyczy wpływu zgonów na ludność. Ogólny termin współczynnik zgonów2 obejmuje wszelkie stopy (133-4) służące do mierzenia częstości zgonów3 w obrębie danej populacji ludzkiej (101-3) lub sub-populacji (101-5). W braku innych określeń należy rozumieć współczynnik zgonów jako surową stopę zgonów4 albo, mówiąc ściślej, surową roczną stopę zgonów4. Nazywa się w ten sposób iloraz liczby zgonów zaobserwowanych w ciągu roku w danej populacji przez średnią liczebność5 tej populacji w ciągu okresu obserwacji. Gdy liczebność ludności zmienia się dość równomiernie, można zastąpić średnią liczebność liczebnością w środku roku. Współczynnik ten oblicza się zazwyczaj na tysiąc mieszkańców (por. 133-4). Wśród współczynników zgonów obliczanych dla subpopu-lacji wymienimy współczynnik zgonów według płci i grup wieku6. Wyrażenie współczynniki zgonów według wieku7 ma zazwyczaj to samo znaczenie, rzadko bowiem oblicza się współczynniki zgonów według roczników wieku lub grup wieku bez rozróżnienia płci.

  • 4. Wyrażenie stopa ogólna zgonów wskazuje, że uwzględnia się wszelkie zgony, bez żadnych wyjątków (por. 134-7).
  • 5. Gdy okres obserwacji rozciąga się na kilka lat, wyznacza się tę średnią liczebność zazwyczaj jako średnią z szacunków liczebności na środek każdego roku obserwacji.

402

Badanie zróżnicowanej umieralności1 dotyczy różnic umieralności między różnymi grupami. Gdy jakaś grupa wykazuje umieralność wyraźnie wyższą niż jedna lub kilka innych grup, z którymi ją się porównuje, mówi się o nadumieralności2 łub nadmiernej umieralności2 w pierwszej grupie (należy przez to rozumieć: w porównaniu do pozostałych grup). Pod nazwą umieralność według zawodu3 rozumie się umieralność poszczególnych grup zawodowych (352-3). Nie należy mylić umieralności według zawodów z umieralnością zawodową4, która jest umieralnością nadmierną, wywołaną bezpośrednio przez specyficzne ryzyko, związane z wykonywaniem danego zawodu. Wśród nich wymienimy tutaj w szczególności ryzyko związane z chorobami zawodowymi5.

  • 2. Wyrażenie nadmierna umieralność mężczyzn należy rozumieć w porównaniu z odpowiednią umieralnością kobiet, np. tego samego wieku.

403

Porównywalne współczynniki umieralności1 lub współczynniki zgonów1 (por. 135-7) służą zazwyczaj do porównywania poziomu umieralności w różnych populacjach (101-3) niezależnie od różnic ich struktury (144-4), w szczególności różnic struktury wieku (325-6). Używany zwykle sposób obliczania polega na stosowaniu współczynników zgonu według wieku, zaobserwowanych w badanych populacjach, do odpowiednich liczebności grup wieku ludności standardowej2, tzn. ludności o danej strukturze, przyjętej za podstawę. Gdy nie są obliczone współczynniki zgonów według wieku, ta bezpośrednia metoda rachunkowa, zwana metodą ludności standardowej3, nie może być stosowana. Można wtedy uzyskać współczynniki porównywalne w sposób pośredni, przeliczając wskaźniki (136-2) obliczone metodą stopy standardowej4 na wymiar współczynnika. Przy bezpośrednim użyciu w szczególności dla porównania między subpopulacjami (101-5) — wskaźniki otrzymane tą metodą otrzymują nazwę porównywalnych wskaźników umieralności5. Rachunek opiera się na podstawie umieralności standardowej6, tzn. na szeregu standardowych współczynników zgonu6 według wieku, które stosuje się do liczby osób w poszczególnym wieku w badanych populacjach. Wartość wskaźnika dla danej ludności otrzymuje się wyznaczając stosunek ogólnej liczby zgonów zaobserwowanych7 w tej ludności do otrzymanej hipotetycznej liczby zgonów8, czyli do zgonów obliczonych8 lub zgonów teoretycznych8, przyjętych za podstawę = 100 (136-3).

* * *

retour à Strona główna | Przedmowa | Indeks
Rozdział | Wstęp | Pojęcia ogólne Indeks 1 | Opracowanie danych statystyki demograficznej indeks 2 | Rozmieszczenie i struktura ludności indeks 3 | Umieralność i chorobowość indeks 4 | Małżeństwa indeks 5 | Urodzenia indeks 6 | Ruch ludności i reprodukcja ludności indeks 7 | Migracje indeks 8 | Demografia ekonomiczna i społeczna indeks 9
Section | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 20 | 21 | 22 | 23 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 40 | 41 | 42 | 43 | 50 | 51 | 52 | 60 | 61 | 62 | 63 | 70 | 71 | 72 | 80 | 81 | 90 | 91 | 92 | 93