The Demopædia Encyclopedia on Population is under heavy modernization and maintenance. Outputs could look bizarre, sorry for the temporary inconvenience

Wielojęzyczny słownik demograficzny (Polski - pierwsze wydanie z 1966)

62

Z Demopædia
Skocz do: nawigacja, szukaj



retour à Strona główna | Przedmowa | Indeks
Rozdział | Wstęp | Pojęcia ogólne Indeks 1 | Opracowanie danych statystyki demograficznej indeks 2 | Rozmieszczenie i struktura ludności indeks 3 | Umieralność i chorobowość indeks 4 | Małżeństwa indeks 5 | Urodzenia indeks 6 | Ruch ludności i reprodukcja ludności indeks 7 | Migracje indeks 8 | Demografia ekonomiczna i społeczna indeks 9
Section | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 20 | 21 | 22 | 23 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 40 | 41 | 42 | 43 | 50 | 51 | 52 | 60 | 61 | 62 | 63 | 70 | 71 | 72 | 80 | 81 | 90 | 91 | 92 | 93

62

620

Okres reprodukcji1 lub prokreacji1, lub rozrodczości1zaczyna sią z chwilą osiągnięcia dojrzałości2. Menstruacja3 — pojawienie się periodu4, czyli miesiączki4 — również rozpoczyna się od dojrzałości. Pierwszy period5 występuje przy osiągnięciu dojrzałości, ostatni nazywa się menopauzą6 albo też klimakterem6. Brak periodu (np. po porodzie) nazywa się amenorrhoea7.

  • 6. W mowie potocznej używa się wyrażenia okres przejściowy zamiast menopauzy.

621

Zdolność mężczyzny, kobiety lub pary małżeńskiej do udziału w reprodukcji (tzn. do wydania na świat żywego dziecka) nazywa się zdolnością rozrodczą1 Brak takiej właściwości nazywa się niezdolnością rozrodczą2, bezpłodnością2 lub fizjologiczną niepłodnością2. Płodność3 (601-1) natomiast oznacza faktyczną aktywność w reprodukcji poszczególnych osób, jak też grup osób. Wyrażenia zdolność płodzenia i płodność uważa się czasami za równoznaczne. Bezdzietność4 może być wywołana niezdolnością rozrodczą, ale podobnie jak słowo niepłodność4 obejmuje zarówno niepłodność fizjologiczną (621-2), jak też niepłodność świadomą5, którą czasem nazywa się niesłusznie bezpłodnością świadomą.

  • 1. Warto tutaj zwrócić uwagę na odwrotne znaczenie odpowiednich wyrażeń angielskich i francuskich: angielskie słowo „fertility” odpowiada francuskiemu „fécondité” (płodność), natomiast angielskie „fecundity” — francuskiemu „fertilité” (zdolność rozrodcza).

622

Para małżeńska bezpłodna nie może wydać na świat dziecka. Bezpłodność może występować bądź u jednego partnera, bądź u obojga, i jeden z nich lub oboje mogą okazać się płodni z innym partnerem. U kobiet rozróżnia się bezpłodność całkowitą1, gdy kobieta nigdy nie była zdolna do rodzenia dzieci, i bezpłodność częściową2, która występuje po urodzeniu jednego lub kilku dzieci. Bezpłodność może być stała, ale istnieją także okresy bezpłodności przejściowej3. Kobiety mają okresy bezpłodności4 w każdym cyklu miesiączkowym5 (por. 620-4), ponieważ na ogół poczęcie może nastąpić tylko w ciągu kilku dni najbliższych okresu owulacji6. Kobieta jest bezpłodna w ciągu cyklu bezjajowego7 (tzn. takiego, w którym nie nastąpiła owulacja). Kobieta jest również bezpłodna począwszy od końca ciąży (602-5) do ponownego wystąpienia owulacji, co zazwyczaj następuje po połogu (603-6).

  • 2. Nie należy mylić tego wyrażenia z niepłodnością nabytą, co oznacza niepłodność, będącą następstwem choroby lub doznanych obrażeń.

623

Płodność (621-3) pary małżeńskiej zależy od jej zdolności rozrodczych (621-1) i od nastawienia do reprodukcji1. Rozróżnia się pod tym względem pary planujące2, które starają się regulować liczbę dzieci i odstępy między ich urodzeniami, oraz pary nie planujące3, które nie podejmują tego rodzaju usiłowań i których płodność zależy całkowicie od ich aktywności płciowej i zdolności rozrodczej. Niektórzy demografowie rozumieją planowanie w sposób szerszy i do planujących zaliczają również pary małżeńskie, które starają się mieć możliwie najwięcej dzieci w czasie możliwie jak najkrótszym. W węższym znaczeniu planowanie płodności4 lub planowanie rodziny4 polega na zapobieganiu ciąży5 (por. 624) lub na przeprowadzaniu sztucznych poronień (604-2) bądź przejściowo, dla uzyskania pożądanego odstępu czasu między kolejnymi urodzeniami, bądź stale, aby zapobiec liczbie urodzeń większej od zamierzonej. Wyrażenia regulacja urodzeń6, świadome macierzyństwo6 lub planowanie płodności6 stosujemy mniej więcej w jednakowym znaczeniu; są one wszystkie nieprecyzyjne i mogą dotyczyć zarówno nastawienia pary małżeńskiej do reprodukcji, jak też zagadnień doktryn ludnościowych.

624

Przez zapobieganie ciąży1 rozumie się stosowanie metod zmierzających do tego, aby stosunek płciowy2, czyli coitus2, nie doprowadził do poczęcia (602-1). Metodę antykoncepcyjną3 nazywa się czasem metodą regulowania urodzeń3, ostatni termin stosuje się jednak również w szerszym znaczeniu; obejmuje on wtedy także sztuczne poronienia (604-2), sterylizację i całkowitą wstrzemięźliwość4 od stosunków płciowych, a więc środki, których zazwyczaj nie zalicza się do metod antykoncepcyjnych.

625

Rozróżnia się czasem metody antykoncepcyjne ze stosowaniem środków1 i bez stosowania środków2 w zależności od tego czy wymagają, czy też nie wymagają stosowania materiałów antykoncepcyjnych3, tzn. środków fizycznych4 lub produktów plemnikobójczych4. Spośród metod nie wymagających stosowania środków antykoncepcyjnych należy wymienić coitus interruptus5. Inną metodą antykoncepcyjną nie wymagającą środków jest periodyczna wstrzemięźliwość6, czyli metoda rytmu6, która polega na unikaniu stosunków w okresie, w którym kobietę uważa się za płodną i na utrzymywaniu stosunków tylko w tzw. okresie bezpiecznym7 cyklu miesiączkowego (622-5), podczas którego zapłodnienie (602-2) uważa się za niemożliwe.

626

Najczęściej spotykane metody wymagające stosowania materiałów antykoncepcyjnych opierają się na użyciu następujących środków: prezerwatyw1, pesariów2, tamponów3 lub gąbek4, irygacji5, maści6 lub globulek antykoncepcyjnych6, pastylek pieniących7 lub proszków pieniących7.

* * *

retour à Strona główna | Przedmowa | Indeks
Rozdział | Wstęp | Pojęcia ogólne Indeks 1 | Opracowanie danych statystyki demograficznej indeks 2 | Rozmieszczenie i struktura ludności indeks 3 | Umieralność i chorobowość indeks 4 | Małżeństwa indeks 5 | Urodzenia indeks 6 | Ruch ludności i reprodukcja ludności indeks 7 | Migracje indeks 8 | Demografia ekonomiczna i społeczna indeks 9
Section | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 20 | 21 | 22 | 23 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 40 | 41 | 42 | 43 | 50 | 51 | 52 | 60 | 61 | 62 | 63 | 70 | 71 | 72 | 80 | 81 | 90 | 91 | 92 | 93