The Demopædia Encyclopedia on Population is under heavy modernization and maintenance. Outputs could look bizarre, sorry for the temporary inconvenience

Wielojęzyczny słownik demograficzny (Polski - pierwsze wydanie z 1966)

60

Z Demopædia
Skocz do: nawigacja, szukaj



retour à Strona główna | Przedmowa | Indeks
Rozdział | Wstęp | Pojęcia ogólne Indeks 1 | Opracowanie danych statystyki demograficznej indeks 2 | Rozmieszczenie i struktura ludności indeks 3 | Umieralność i chorobowość indeks 4 | Małżeństwa indeks 5 | Urodzenia indeks 6 | Ruch ludności i reprodukcja ludności indeks 7 | Migracje indeks 8 | Demografia ekonomiczna i społeczna indeks 9
Section | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 20 | 21 | 22 | 23 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 40 | 41 | 42 | 43 | 50 | 51 | 52 | 60 | 61 | 62 | 63 | 70 | 71 | 72 | 80 | 81 | 90 | 91 | 92 | 93

Urodzenia

60

601

Demograficzne badania płodności1 (621-3) dotyczą pewnych zjawisk związanych z reprodukcją2 ludzi. Przez rodność1 rozumie się częstość urodzeń3 w obrębie populacji w ścisłym sensie, z wyłączeniem subpopulacji (por. 630), jako płodność natomiast — częstość urodzeń w obrębie grup będących w wieku zdolności do reprodukcji (por. 631). Urodzenie jest wynikiem porodu (603-4), przy czym każdemu porodowi wielorakiemu (606-2) odpowiada kilka urodzeń. Rozróżnia się urodzenia żywe4, czyli urodzenia dzieci żywych5, od urodzeń martwych (410-6) na podstawce kryterium żywotności takich, jak oddychanie, ruchy, bicie serca dziecka. Mówiąc o rodności efektywnej6 lub płodności efektywnej6 uwzględnia się tylko urodzenia żywe; przez rodność całkowitą7 lub płodność całkowitą7 rozumie się natomiast ogół urodzeń, łącznie z urodzeniami martwymi.

  • 1. Co do znaczenia słowa płodność w demografii por. także 261. Czasami używa się słowa rodność jako synonim a słowa współczynnik urodzeń w znaczeniu jak 630-2 (por. także 133-4*).
  • 7. Nie należy mylić rodności i płodności całkowitej z rodnością i płodnością ogólną (631-6).

602

Poczęcie1, które jest wynikiem zapłodnienia2 jaja3 przez plemnik4, jest początkiem ciąży5 kobiety zapłodnionej. W toku swojego rozwoju produkt poczęcia6 nazywa się najpierw embrionem7 albo płodem7. Chociaż nie jest dokładnie ustalony okres, kiedy embrion staje się płodem, jednak stosuje się termin „embrion'' do najwcześniejszych etapów rozwoju. Wszczepieniem się8 nazywamy implantację zapłodnionego jaja w ściance macicy9; zjawisko to występuje w kilka dni po zapłodnieniu.

603

Płód (602-7) uważa się za zdolny do życia1', gdy może żyć poza łonem matki, choćby nawet jego szanse wyżycia były nikłe; w przeciwnym razie jest niezdolny do życia2. Przyjmuje się pewne minimum trwania ciąży3, zazwyczaj w granicach od 5 do 7 miesięcy, po upływie którego płód normalnie ukształtowany uważa się za zdolny do życia. Zależnie od tego czy czas trwania ciąży przekracza, czy nie przekracza tej granicy, wydalenie lub wydobycie produktu poczęcia (602-6) nazywa się porodem4 lub też poronieniem5 czy przerwaniem ciąży5. Okres około sześciu tygodni po porodzie (w ciągu którego macica zazwyczaj powraca do normalnych rozmiarów i prawdopodobieństwo zapłodnienia jest małe) nazywa się okresem połogowym6 (424-3).

  • 2. Czas trwania ciąży liczy się zazwyczaj od początku (albo od końca) ostatniej miesiączki (620-4), chociaż ciąża (602-5) rozpoczyna się faktycznie później: w chwili poczęcia (602-1) lub wszczepienia się (602-8) jaja.

604

Poronieniem samoistnym1 nazywa się poronienie (603-5) nieumyślne, w przeciwieństwie do poronień sprowadzonych rozmyślnie, które nazywa się poronieniami sztucznymi2. Poronienie terapeutyczne3 stosuje się, aby chronić zdrowie kobiety. Gdy prawodawstwo dopuszcza poronienia sztuczne w określonych okolicznościach, można je klasyfikować na poronienia legalne4 i poronienia nielegalne5.

605

Porody (603-4) można podzielić na porody donoszone1, gdy trwanie ciąży było normalne i wynosiło około dziewięciu miesięcy, oraz porody przedwczesne2. Dzieci z wymienionych porodów są to odpowiednio dzieci donoszone3 i wcześniaki4 albo dzieci urodzone przedwcześnie4. Wcześ-niactwem5 nazywa się zjawiska związane z porodami przedwczesnymi. Jako przedwczesne uważa się zazwyczaj urodzenia po okresie ciąży krótszym co najmniej o 3 do 4 tygodni od najczęściej występującego okresu. Aby uniknąć trudności związanych z ustalaniem czasu trwania ciąży (por. 603-3), przyjmuje się czasami za wcześniaki te dzieci, których waga w chwili urodzenia6 nie przekracza 2 500 gramów, pozostałe dzieci przyjmuje się wtedy za donoszone. Tę statystyczną definicję wcześniaków zastosowano także do debilów7, którzy ściśle biorąc, są dziećmi urodzonymi w stanie anormalnej słabości.

606

Porodem pojedynczym1 nazywa się poród (603-4), przy którym przychodzi na świat tylko jedno dziecko, a porodem wielorakim2 taki poród, przy którym na świat przychodzi kilkoro dzieci, które wtedy nazywają się bliźniakami3. Bliźniakami jednojajowymi4 lub bliźniakami identycznymi4 nazywa się bliźniaki pochodzące z podziału tego samego jaja (602-3); są one zawsze tej samej płci. Bliźniakami dwujajowymi5 lub bliźniakami nieidentycznymi5 nazywa się bliźniaki pochodzące z zapłodnienia dwóch różnych jaj (602-3).

  • 2. Porody wielorakie dzieli się na porody dwojacze, trojacze itd. zależnie od liczby dzieci z tych porodów.
  • 3. Gdy bliźniaków jest więcej niż dwoje, nazywa się je trojaczkami, czworaczkami, pięcioraczkami, sześcioraczkami. Terminy te mogą być stosowane w rozmaity sposób. Na ogół używa się ich zgodnie z ogólną liczbą dzieci urodzonych przy jednym porodzie, szczególnie wtedy, gdy co najmniej jedno dziecko rodzi się żywe; np. gdy jedno z dwojga bliźniąt jest żywe po zakończeniu porodu, a drugie martwe. Czasem jednak klasyfikuje się urodzenia wielorakie tylko według liczby dzieci żywo urodzonych.

* * *

retour à Strona główna | Przedmowa | Indeks
Rozdział | Wstęp | Pojęcia ogólne Indeks 1 | Opracowanie danych statystyki demograficznej indeks 2 | Rozmieszczenie i struktura ludności indeks 3 | Umieralność i chorobowość indeks 4 | Małżeństwa indeks 5 | Urodzenia indeks 6 | Ruch ludności i reprodukcja ludności indeks 7 | Migracje indeks 8 | Demografia ekonomiczna i społeczna indeks 9
Section | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 20 | 21 | 22 | 23 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 40 | 41 | 42 | 43 | 50 | 51 | 52 | 60 | 61 | 62 | 63 | 70 | 71 | 72 | 80 | 81 | 90 | 91 | 92 | 93