The Demopædia Encyclopedia on Population is under heavy modernization and maintenance. Outputs could look bizarre, sorry for the temporary inconvenience

Wielojęzyczny słownik demograficzny (Polski - pierwsze wydanie z 1966)

22

Z Demopædia
Skocz do: nawigacja, szukaj



retour à Strona główna | Przedmowa | Indeks
Rozdział | Wstęp | Pojęcia ogólne Indeks 1 | Opracowanie danych statystyki demograficznej indeks 2 | Rozmieszczenie i struktura ludności indeks 3 | Umieralność i chorobowość indeks 4 | Małżeństwa indeks 5 | Urodzenia indeks 6 | Ruch ludności i reprodukcja ludności indeks 7 | Migracje indeks 8 | Demografia ekonomiczna i społeczna indeks 9
Section | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 20 | 21 | 22 | 23 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 40 | 41 | 42 | 43 | 50 | 51 | 52 | 60 | 61 | 62 | 63 | 70 | 71 | 72 | 80 | 81 | 90 | 91 | 92 | 93

22

220

Opracowanie1 jest operacją polegającą na wydobyciu z dokumentów sporządzonych nie w celach statystycznych zespołu informacji przeznaczonych do wykorzystania statystycznego. Słowa „opracowanie” używa się jednak czasem dla oznaczenia początkowej fazy prac statystycznych, np. gdy się mówi o opracowaniu danych. Opracowanie jest mechaniczne2, gdy odbywa się za pomocą maszyn statystycznych3.

  • 3. Wśród maszyn statystycznych, które operują kartami statystycznymi rozróżnia się dziurkarki (223-1) i kontrolerki (223-2), które czasami nazywa się małą mechanizacją, w przeciwstawieniu do innych maszyn, zaliczanych do wielkiej mechanizacji.

221

Aby uzyskać informacje w sposób mechaniczny, należy najpierw wysymbolizować1 informacje na podstawowych dokumentach2. Operacja ta polega na nadaniu informacjom wyrażonym w języku potocznym postaci liczb za pośrednictwem odpowiedniego kodowania3. Kodem4 nazywa się wykaz, rodzaj słownika, pozwalający na ustalenie odpo-wiedniości między informacjami i liczbami. Należy odróżniać kod, którego budowa determinuje późniejszą klasyfikację, od nomenklatury5 będącej po prostu wykazem terminów. Jednak niektóre nomenklatury podaje się w postaci klasyfikacji5 (por. 130-7), stanowiących w istocie kody, w których każda pozycja6 lub rubryka6 jest zaopatrzona w jeden lub kilka numerów klasyfikacyjnych.

222

Opracowanie mechaniczne obejmuje na ogół cztery następujące czynności podstawowe: dziurkowanie1, które polega na przeniesieniu informacji liczbowych figurujących na dokumencie, na kartę statystyczną2 w postaci dziurek; sprawdzenie3, które polega na upewnieniu się, że poprzednia czynność została wykonana prawidłowo; sortowanie4, które polega na ułożeniu kart w określonym porządku, w taki sposób, żeby utworzyć z nich grupy, odpowiadające zamierzonej klasyfikacji i wreszcie tabulacja5, polegająca na zliczaniu kart już uporządkowanych w poszczególnych grupach albo na sumowaniu6 dla każdej grupy pewnych danych, naniesionych na kartę w postaci dziurek. Szybki rozwój maszyn mechanicznych przejawia się w postaci coraz to nowych operacji i coraz bogatszej terminologii. Metody elektrograficzne7 — dzięki którym znaki wypisane na samej karcie lub na specjalnych dokumentach można przenosić automatycznie i otrzymywać w postaci dziurek — pozwalają obecnie na zmechanizowanie dwóch ostatnich operacji ręcznych wśród czynności, jakie powyżej opisywaliśmy: dziurkowania i sprawdzania.

223

Cztery omówione wyżej (222) podstawowe czynności opierają się na użyciu następujących maszyn: dziurkarka1, kontrolerka2, sorter3, tabulator4. Spośród innych maszyn spotykanych często wymienimy: reproducer5, który pozwala na przeniesienie danych, wydziurkowanych na jednej karcie, na drugą kartę, interpretator6, który pozwala wydrukować na karcie informacje wydziurkowane na niej, kolator7, który używa się dla porównywania lub łączenia dwóch zespołów kart i dziurkarka sumacyjna8 służąca do sporządzania kart sumacyjnych9, na które przenosi się automatycznie niektóre wyniki tabulacji (222-5).

224

Maszyny sumujące1 stosuje się dla wykonywania dodawania i odejmowania. Termin maszyna do liczenia2 stosuje się na ogół do maszyn, na których można wykonywać także mnożenie i dzielenie. Małe maszyny do dodawania i liczenia nazywa się często maszynami biurowymi3. Kalkulator4 jest to maszyna pracująca na kartach dziurkowanych (220-3), która wykonuje obliczenia i dziurkuje wyniki na kartach, zawierających dane wyjściowe. Kalkulator elektronowy5 pozwala na wykonanie wielkiej liczby rachunków w bardzo krótkim czasie. Najbardziej udoskonalone maszyny elektronowe6 mogą wykonać automatycznie bardzo skomplikowane działania.

225

Wiele obliczeń (132-3), w szczególności obliczanie proporcji (133-2), można wykonać za pomocą suwaka logarytmicznego1 lub innych przyrządów opartych na tej samej zasadzie. Metody nomograficzne2 pozwalają na wykonanie skomplikowanych obliczeń za pomocą nomogramów3, czyli figur, z których wynik obliczeń można odczytać albo uzyskać za pomocą bardzo prostych konstrukcji geometrycznych.

* * *

retour à Strona główna | Przedmowa | Indeks
Rozdział | Wstęp | Pojęcia ogólne Indeks 1 | Opracowanie danych statystyki demograficznej indeks 2 | Rozmieszczenie i struktura ludności indeks 3 | Umieralność i chorobowość indeks 4 | Małżeństwa indeks 5 | Urodzenia indeks 6 | Ruch ludności i reprodukcja ludności indeks 7 | Migracje indeks 8 | Demografia ekonomiczna i społeczna indeks 9
Section | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 20 | 21 | 22 | 23 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 40 | 41 | 42 | 43 | 50 | 51 | 52 | 60 | 61 | 62 | 63 | 70 | 71 | 72 | 80 | 81 | 90 | 91 | 92 | 93