Aktualna wersja na dzień 13:37, 11 lut 2010

Migracje

80

801

Migracje¹ są jednym z najważniejszych przejawów mobilności² ludności z punktu widzenia przestrzennego. Migracją lub ruchem migracyjnym¹ w ścisłym znaczeniu nazywamy całokształt przesunięć, prowadzących do zmiany miejsca zamieszkania (310-6) osób, które przenoszą się z miejsca pochodzenia³ lub miejsca wyjazdu³ do miejsca przeznaczenia⁴ lub miejsca przyjazdu⁴. Rozróżnia się migracje czasowe i migracje stałe, zależne od czasii trwania nieobecności⁵ w dawnym miejscu zamieszkania albo od czasu trwania obecności⁶ w nowym miejscu zamieszkania. Rozróżnienie takie można przeprowadzić również na podstawie prawnej, opierając się na zaliczeniu poszczególnych osób do ludności stałej lub czasowej przez władze danego terytorium.

• 1. Osoby migrujące nazywają się migrantami.
• 3. Oddzielny problem stanowi koczownictwo (por. 304-2).
• 4. Przy migracjach zagranicznych (802-2) w stosunku do imigrantów (802-3) mówi się czasem o kraju przyjmującym zamiast o kraju przeznaczenia.

802

Jeżeli chodzi o określone terytorium, to migracje zewnętrzne¹ wiążą się z przekraczaniem granic tego terytorium. Gdy tym terytorium jest obszar jakiegoś suwerennego państwa, migracje związane z przekraczaniem jego granic nazywa się migracjami zagranicznymi² albo migracjami zewnętrznymi². Terminy imigracja³ i emigracja⁴ dotyczą odpowiednio przejścia do danego terytorium i z danego terytorium. Migracje w obrębie danego kraju, polegające na przesunięciach ludności między różnymi częściami kraju, nazywają się migracjami wewnętrznymi⁵.

• 3. Osoby uczestniczące w imigracji nazywa się imigrantami.
• 4. Osoby uczestniczące w emigracji nazywa się emigrantami.
• 5. Specjalnym rodzajem migracji wewnętrznych jest ruch między miastem i wsią, silniejszy w kierunku miast. Wiąże się on z urbanizacją. Dla wsi oznacza ubytek siły roboczej. Zjawisko to znane jest pod nazwą ucieczki do miast albo ucieczki ze wsi.

803

Termin ruch migracyjny¹ używa się na oznaczenie tej części całkowitego ruchu ludności, która wypływa z migracji (801-1). Łączną liczbę przyjazdów² imigrantów (802-3) i wyjazdów³ emigrantów (802-4) nazywa się migracją brutto⁴. Migracja netto⁵ jest różnicą między całkowitą liczbą osób przybyłych i całkowitą liczbą osób, które wyjechały; liczbę tę nazywa się również saldem migracji⁵. Gdy liczba przybyłych jest wyższa od liczby wyjeżdżających, zachodzi imigracja netto⁶, w przeciwnym przypadku mamy emigrację netto⁷.

804

Statystykę migracji¹ opracowuje się, aby wykazać rozmiary migracji (801-1), kierunki ruchów migracyjnych (803-1) i cechy migrantów. Dokładność z jaką chwyta się te różne rodzaje faktów zależy od stosowanej metody, ponieważ większość danych statystyki migracji opiera się raczej na szacunkach niż na dokładnym zliczaniu. Bezpośrednie mierzenie migracji² wymaga systemu rejestrowania ruchów migracyjnych tam, gdzie one się odbywają. Przy migracji zamorskiej można się oprzeć na listach pasażerów³ statków i samolotów. Obserwacja osób przekraczających granice polityczne dostarcza tylko bardzo przybliżonych danych, chyba że podejmuje się specjalne starania, aby rozróżnić migrantów od podróżnych⁴, którzy nie zmieniają miejsca stałego zamieszkania. Liczba przyznanych wiz⁵, czyli zezwoleń na wyjazd⁵ i liczba wydanych zezwoleń na zamieszkanie⁶ lub zezwoleń na pracę⁷ także może służyć za źródło informacji o migracjach obcokrajowców.

805

Gdy nie można bezpośrednio ustalić rozmiarów migracji, pośrednie mierzenie migracji¹ opiera się na szacunkach uzyskanych metodą reszt², polegającą na porównaniu zmiany liczby ludności w danym okresie ze zmianą wywołaną przyrostem naturalnym; różnicę między tymi dwiema liczbami przypisuje się migracjom. Metoda ruchu naturalnego³ polega na obliczaniu różnicy między całkowitą zmianą liczby ludności i przyrostem naturalnym (701-7). W metodzie współczynników dożycia⁴ współczynniki zgonów za okres międzyspisowy wykorzystuje się dla postarzenia (326-5) ludności spisanej i dla uzyskania oczekiwanej liczby ludności w końcu okresu. Porównanie rzeczywistej i oczekiwanej ludności można wykorzystać dla oszacowania salda imigracji według wieku. Gdy można uzyskać dane o migracjach netto lub migracjach brutto i średniej liczbie ludności na danym terytorium, można obliczać współczynniki migracji⁵ charakteryzujące natężenie migracji.

806

Badanie mobilności ludności dotyczy nie tylko właściwych migracji (w znaczeniu jak 810-1), ale także ruchów czasowych. Wśród tych ostatnich wyodrębnia się pewne rodzaje ruchów występujących regularnie. Ruch wahadłowy¹ — to regularne przejazdy między miejscem zamieszkania i miejscem pracy, a migracje sezonowe² odbywają się w pewnych określonych porach roku. Tego rodzaju migracje sezonowe są zazwyczaj migracjami za pracą³, tj. migracjami osób udających się do pracy na określony sezon, np. do żniw.

* * *